De vroegere Tonkin (noord), Annam (midden) en Cochinchina (zuid) vormen de huidige Vietnam. Van 1887 tot 1954 behoorde Vietnam samen met Cambodja en Laos tot de Franse kolonie Indochina. De Franse kolonisatie had grote invloed op Vietnam.
Eerste Wereldoorlog
Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) werden honderdduizenden zogenoemde Indochinezen naar Frankrijk gezonden. Zo kwamen in deze periode ongeveer 100.000 Vietnamezen naar Frankrijk, de ene helft om te werken en de andere om mee te vechten in de oorlog. De Vietnamese arbeiders werden tijdelijk gecontracteerd en werkten onder andere in fabrieken, landbouw en de oorlogsindustrie. De Fransen maakten gebruik van meer dan 600.000 buitenlandse arbeiders van verschillende koloniën. De superieure houding van de Franse werkers en de culturele verschillen veroorzaakten spanningen tussen de Fransen en de buitenlandse arbeiders. Maar ook onder de leden van de verschillende kolonies braken er regelmatig gevechten uit. De koloniale arbeiders werden zich er steeds beter van bewust dat het mogelijk was om in Frankrijk te protesteren tegen onrecht door af te kijken van de Franse arbeiders die regelmatig in beweging kwamen middels protesten tegen lage lonen en slechte arbeidsomstandigheden. Dit zorgde ervoor dat de koloniale arbeiders betere arbeidsvoorwaarden gingen eisen en deze uiteindelijk ook kregen.
Anti-koloniale houding
Toen de WO I eindigde keerde een meerderheid van de Vietnamezen terug naar Indochina. Daar konden ze via georganiseerde programma’s re-integreren door opleidingen te volgen, stages te lopen en te werken in de landbouw, het onderwijs of bij de overheid. Deze vaak goed opgeleide en Frans sprekende Vietnamezen kwamen voornamelijk in Franse bedrijven terecht. Daar leerden ze de lokale arbeiders niet alleen nieuwe vaardigheden en kennis maar creëerden ze ook bewustzijn voor de rechten van arbeiders. Collectieve actie kan leiden tot het einde van exploitatie, prentten ze in de hoofden van de lokale bevolking. Deze arbeidersbeweging was de voedingsbodem voor de communistische partij van Ho Chi Minh, de latere leider van Noord-Vietnam. De Fransen dachten met het reïntegratie-progamma de Franse kolonie te versterken, maar in plaats daarvan werd de anti-koloniale houding van de Vietnamezen groter en sterker.
Een kleine groep Vietnamezen besloot na het einde van de Eerste Wereldoorlog echter in Frankrijk te blijven. Dit kon op voorwaarde van goed gedrag en voldoende financiële middelen. Deze Vietnamezen moesten bewijzen dat ze beschikten over werk en getrouwd waren met een Franse vrouw of daarmee kinderen hadden.
Tweede Wereldoorlog
In mei 1940 werd Frankrijk bezet door nazi-Duitsland. Twee vijfde van Frankrijk en de Franse koloniën viel onder het bestuur van het Vichyregime. De Frans koloniale overheid in Vietnam moest zich deels overleveren aan Japan. Japan bezette Vietnam vanaf september 1940 om hun positie tegen China te versterken maar lieten het Frans koloniale regime, weliswaar sterk afgenomen, hun gang gaan.
Indochinese Oorlogen
In augustus 1945 capituleerde Japan. Na de Tweede Wereldoorlog wilde Frankrijk Indochina niet afstaan als kolonie. Dit leidde tot de eerste Indochinese Oorlog (1946-1954) met Ho Chi Minh als nationalistische leider van de guerillastrijders Viet Minh. Op 7 mei 1954 bezorgden de Viet Minh de Fransen een nederlaag die bekend staat als de slag om Dien Bien Phu, hiermee kwam een einde aan Frans Indochina. Twee maanden later werden de Akkoorden van Genève getekend wat betekende dat Vietnam tot de verkiezingen tijdelijk werd opgedeeld in een communistisch georiënteerde Noord-Vietnam en een democratisch georiënteerde Zuid-Vietnam. De grens tussen deze twee landen lag ter hoogte van de 17e breedtegraad noord. De beloofde verkiezingen in 1956 bleven echter uit en de tweede Indochinese Oorlog, beter bekend als de Vietnamoorlog of Amerikaanse Oorlog, brak uit. Deze oorlog eindigde in 1975 en een jaar later werd Vietnam herenigd tot de Socialistische Republiek Vietnam met Hanoi als hoofdstad. Saigon, de hoofdstad van Zuid-Vietnam, werd omgedoopt tot Ho Chi Minhstad.
Grootste immigratiegolf Frankrijk
De Vietnamoorlog zorgde voor een grote stroom vluchtelingen. Na de val van Saigon in 1975 vluchtten velen uit angst voor het nieuwe communistische regime het land uit. Veel vluchtten naar de omringende landen maar de meesten waagden hun leven per boot. De Vietnamoorlog was de eerste oorlog in de geschiedenis die via de televisie te volgen was en de indringende fotoreportages en verslagen van de gruwelijkheden van de oorlog bereikten miljoenen mensen in de huiskamers. Dit bracht het publiek in beweging. Mede door de beeldende verslaggeving was de empathie jegens Vietnamese vluchtelingen wereldwijd groot. In Frankrijk werden veel humanitaire organisaties opgezet om de vluchtelingen hulp aan te bieden. In 10 jaar tijd werden zo’n 125.000 vluchtelingen asiel aangeboden, waaronder ook Cambodjanen en Laotianen. Deze oorlog zorgde voor de grootste immigratiegolf van Frankrijk. De vluchtelingen kregen binnen korte tijd een arbeidsvergunning en mogelijkheid tot naturalisatie. Het aanpassen aan het koude klimaat was moeilijker.
Chinatown in Parijs
Al na de WO I werden de eerste Chinese restaurants geopend in Parijs. Vanwege de hoge betonnen woontorens in het 13e arrondissement wilden de Parijzenaren er zelf niet wonen. Door de komst van de vluchtelingen transformeerde in een paar jaar tijd deze wijk rond de Place d’Italie in de eerste Chinatown van Frankrijk. De Vietnamese gemeenschap kon door een kredietsysteem, choi hui of hue, aan kapitaal komen. Dit financiële systeem kent meerdere vormen, is gebaseerd op vertrouwen en wordt georganiseerd onder familie, kennissen en vrienden die hierdoor kleine eethuisjes of andere investeringen konden beginnen. Zo konden ze zonder de Franse taal te beheersen een leven opbouwen in Frankrijk. Chinezen, Vietnamezen, Cambodjanen en Laotianen bepalen tot op de dag van vandaag het straatbeeld van deze migrantenwijk.
Door de lange geschiedenis met Frankrijk is het dan ook niet verwonderlijk dat je er, zeker in Parijs, authentiek Vietnamees kunt eten. Stokbrood, crème karamel, koffie en rundvleesconsumptie zijn een paar voorbeelden van invloeden die de Fransen hadden op de keuken van Vietnam. In Frankrijk, met name Parijs, vind je onder andere de Vietnamese lenterollen en originele gebakken loempia’s gewoon in de supermarkten, marktkramen en Aziatische traiteurs. ‘Nem‘ zit in de vocabulaire van jong en oud. Zelfs op de indrukwekkende food-afdeling in het prachtige warenhuis Galeries Lafayette zijn de minder bekende Vietnamese specialiteiten te krijgen, zoals Banh beo.
